Ako se osvrnemo na prošlost, neizbežno je reći da je jedna od osnovnih ljudskih potreba bila potreba za lepim. Pritom, misli se i na to da su ljudi voleli da vide nešto lepo, ali i da ga stvore, te tako nastaju razni umetnički pravci.

Kada govorimo o vajarstvu kao o, najkraće rečeno, umetnosti oblikovanja, možda najbolje možemo razumeti i kontekst, odnosno socijalne, društvene ili bilo koje druge vrednosti koje je društvo nekog doba podsticalo. To možemo primetiti na osnovu mnogobrojnih materijala i toga gde su se oni koristili, pa tako i zaključiti u koje doba ili mesto možemo smestiti nekakvu skulpturu ili figuru.

O vajarstvu na našim prostorima se ne zna mnogo. Smatra se da je razvoj vajarstva pratio i razvoj građanskog društva u Srbiji, odnosno da je nastalo sredinom XIX veka. Materijali koji su se najčešće koristi bili su (i ostali) kamen, mermer, drvo, pa čak i staklo.

Takođe, bitno je napomenuti da su mnoga vajarska dela nastala u vreme Jugoslavije, te da je zbog toga nezahvalno govoriti o nastanku ove discipline u pojedinačnim zemljama.

Pročitajte i:Artemizija Đentileski – pionirka ženske slike

Iako o samom istorijatu ne znamo mnogo, pojedina imena su se istakla i ponela veliku zaslugu za to što je danas vajarstvo priznata umetnost i što je postalo jedna od akademskih disciplina.

Petar Ubavkić

Petar Ubavkić smatra se rodonačelnikom srpsksog vajarstva. Rođen je 1850. godine, a preminuo je 1910.  Ovaj slikar i vajar veći deo mladosti proveo je školujući se u inostranstvu – Beču, Minhenu i Rimu, i to upravo u oblasti vajarstva. Nakon školovanja, vraća se u Beograd gde počinje da radi kao profesor, a uskoro postaje i počasni član SANU – 1892. godine.

Njegova vajarska dela uklopljena su u vreme u kom je stvarao i oblikovao – u svojoj umetnosti pratio je tada popularni trend klasicizma i romantizma. Petar Ubavkić iza sebe je ostavio mnogo javnih spomenika, kao i skulptura portreta.

Njegove najpoznatije skulpture su portreti koji se sastoje od glave ili poprsja poznatih srpskih velikana kao što su Vuk Karadžić, Dositej Obradović, knez Miloš Obrenović i Đuro Daničić. Njegove skulpture nalaze se u raznim muzejima, a najpoznatije – Portret Vuka Karadžića, deo je stalne postavke Narodnog muzeja u Beogradu.

Dragomir Arambašić

Dragomir Arambašić (1881 – 1945) je jedan od najpoznatijih srpskih vajara, a njegove skulpture odišu akademizmom i ovom pravcu u umetnosti Arambašić je ostao veran do svoje smrti.

Studije vajarstva pohađao je u Minhenu i Drezdenu, a usavršavao ih u Rimu i Parizu. Jedan je od osnivača Udruženja likovnih umetnika u Beogradu, a bio je i član svih prestižnih srpskih umetničkih udruženja.

Arambašićeva najpoznatija dela su Skulptura majke, Ribar koji zabacuje mrežu i Devojka s razbijenom krčagom. Mnoštvo radova iz njegovog stvaralaštva javni su spomenici u raznim gradovima Srbije: fontana Buđenje ispred Paviljona Cvijete Zuzorić, na Kalemegdanu; Spomenik palim za otadžbinu u Leskovcu; skulptura Odbrana postavljena u predvoju Doma Narodne skupštine RS i mnogo drugih.

Toma Rosandić

Toma Rosandić (1878 – 1958) čuveni je srpski vajar i akademik. Rodom je iz Splita, mada je većinu života proveo živeći i radeći u Beogradu, a bio je i prvi rektor Akademija likovne umetnosti u Beogradu.

Rosandić se školovao u Beču, u ateljeu poznatog hrvatskog i jugoslovenskog vajara Ivana Meštrovića koji je tvorac spomenika Pobednik na Kalemegdanu, spomenika Neznanom junaku na Avali i mnogih drugih svetski poznatih balkanskih spomenika. Mnogi su saglasni da je Meštrović, Rosandićev prijatelj i učitelj, najpoznatiji i najbolji jugoslovenski vajar.

Toma Rosandić najviše je radio sa bronzom, a njegova najpoznatija skulptura je Igrali se konji vrani, a sa njima i div junaci postavljeni ispred Doma Narodne skupštine Republike Srbije. Simbolika ove skulpture bila je i ostala zagonetna, a svako je tumači na svoj način.

Pročitajte i: Znamenite žene Novog Sada- prvi deo

Pripremila: Vanja Velisavljev

Izvor: nedeljnik.rs