Orašac

Prvim jutarnjim zracima, napuštamo Beograd i upućujemo se ka Orašcu. Za manje od sat vremena, nakon nekih 70 km, dolazimo do mesta na kojem se srpski narod suprostavio Osmanlijskom carstvu. Mesto poznato pod nazivom Marićevića jaruga, čuva trag srpske bune protiv Turaka. Pre samog odlaska do jaruge, sa desne strane nalazi se oplenačka škola koja je veoma dobro očuvana. Do same škole je i konak koji je pretvoren u muzej posvećen Karađorđu. Najpre odlazimo u crkvicu iz čijeg dvorišta se pruža neverovatan pogled ka topolskim vinogradima. Miris sveća je jak, a glasovi nestrpljivih posetioca odjekuju crkvom. Nakon molitve za zdravlje svojih voljenih, uputili smo se ka jaruzi. Betonska staza pretvara se u stepenice, dok se oko nje prostire zelenilo koje zaklanja pogled čak i ka nebu. Za nekoliko minuta, stižemo na mesto gde je Karađorđe izabran za vođu Prvog srpskog ustanka. Kružno postavljene trbine, gledaju pravo ka jednoj jaruzi, česmi i spomenicima u čast Vožda i njegove hrabre vojske. Prvi srpski ustanak podignut je u februaru 1804. godine, kao odjek na događaj poznat pod nazivom Seča knezova. Voždu blizak, a istoriji važna ličnost jeste i knez Teodosije Marić, čije ime i nosi jaruga, jer je to mesto bilo pod kneževom imovinom. Vetar koji prožima jarugu, donosi zvuke bune protiv dahija, sve nestašniji, čini glas vodiča tišim, a drveće sve nemirnijim. Vraćajući se iz jaruge, posetili smo i muzej koji oslikava vreme Karađorđeve vladavine. Od nošnje, posuda koje su se koristile u domaćinstvima do svih važnih bitaka, muzej čuva devetogodišnju vladavinu Crnog Đorđa.

Kraljevska vinarija

Nastavljamo putovanje ka Kraljevskoj vinariji koja leži u samom podnožju Oplenca. Za svega nekoliko minuta, stigli smo do ulaza u vinarijski kompleks. Legenda kaže da su još Rimljani koji su okolno brdo nazvali Vinča, svedočili o topolskim vinogradima i kvalitetnim vinima na pomenutoj teritoriji. Nedostatak vetra i sunčevi zraci koji zamućuju pogled ka nebu, čine ovaj deo Topole da izgleda kao razglednica koja ima poštansku markicu italijanske Toskane. Vinariju je osnovao kralj Petar I, ali je za njen razvoj najzaslužniji kralj Aleksandar I Karađorđević. Vinarijski kompleks smešten je iznad vinograda i sagrađen u polukružnom obliku. Nakon ulaska kroz gvozdena vrata, dolazimo do sobe koja čuva sprave, kao i istorijske podatke o proizvodnji vina u tadašnje vreme. Najzanimljivije, kao i istorijski vredne podatke, vinarija čuva u podrumu, 12 metara pod zemljom. Kako se krećemo stepenicama, vazduh postaje sve hladniji, iako je napolju skoro 40 stepeni. Ubrzo, našli smo se u podrumu koji skriva burad u kojima se nekada čuvalo svo vino koje se proizvodilo na Oplencu. Takođe, u vinoteci mogu se videti i boce stare preko 100 godina, a originalnog su sastava.

Karađorđev grad

Sledeća destinacija u okviru Oplenačkog kompleksa, jeste Karađorđev konak. Ovaj deo Topole u istoriji je bio poznat pod nazivom Karađorđev grad, podignut u periodu od 1811. do 1813. godine. Nakon ulaska kroz kapiju, pogled se otima od veličanstveni spomenik Karađorđu, izliven u bronzi. Dok nastavljamo laganim hodom, i dalje pogledom uprtim u Voždovu statuu, staza se širi stepenicama koje vode ka Crkvi rođenja Presvete Bogorodice, u narodu poznata kao Karađorđeva crkva. Vratanca zadužbine vode do centralne prostorije koja je omanjih razmera, ali velikodušno naklonjena za sve one koji traže mir. Tri zvona Crkve bila su ti prvi odjeci koji su proglasili slobodu tadašnje Srbije. Statua Vožda gleda ka Crkvi i Karađorđevom konaku, koji je sada pretvoren u muzej. Do vrata muzeja vodi terasa koja je urađena drvenim gredama poređanim u polukrug. Izdignuta svega nekoliko centimetara od zemlje, sa terase pogled se pruža ka topolskom vidikovcu. Izlazimo iz Karađorđevog grada i penjemo se svega nekoliko metara gore ka Oplenačkom brdu. Pre nego što zakoračimo u kompleks prekriven šumom, sa leve strane puta, posećujemo Vinogradarevu kuću, koja je sada prostor za izložbe. Nekada, u pomenutoj kući, spavao je glavni vinogradar sa svojom porodicom. Silazimo stepenicama i vraćamo se na prvobitnu stazu koja vodi u šumu.

Pročitati i: U PESMAMA ZABORAVA I SLUTNJE – VLADISLAV PETKOVIĆ DIS

Oplenačka crkva Svetog Đorđa/Mauzolej Karađorđevića

Nakon prolaska kroz kapiju, hlad se širi velikom brzinom, dok se sunce neumorno bori kroz visoka stabla da svojim zracima prodre do lica posetilaca. Iako se vazduh bori sa visokim temperaturama, brzim koracima se penjemo ka vrhu. Nastavljamo da pratimo stazu i nekoliko trenutaka kasnije, nestrpljivi pogledi predali su se nesvakidašnjoj lepoti Crkve Svetog Đorđa, odnosno mauzoleju kraljevske porodice Karađorđevića, smeštenog na samom Oplenačkom brdu. Oduševljeni turisti neprekidno su fotografisali ovo zdanje, čija je gradnja počela još 1910. godine pod nadzorom kralja Petra I Karađorđevića. Vođen idejom da Crkvu pretvori i u mauzolej svoje porodice, preseljava se na Oplenac, gde je provodio većinu svog vremena nadzirajući radove. Nažalost, nije dočekao da vidi svoju zadužbinu u punom sjaju. Predeo oko crkve pošumljen je i skoro tačno geometrijski stvara krug, tako da imate utisak da je mauzolej prvo nastao pa onda sve oko njega. Nekoliko skakutavih koraka kasnije i nalazimo se u prostorijama mauzoleja. Pogled se otima kao nemirno dete koje pustite da se samo igra u parku, pa ne zna gde bi se prvo okrenulo. Bitka je sve napetija, i pogled se otisnuo u visine. Sa plafona visi svećnjak koji je izliven od oružja koje su Srbi koristili za odbranu Solunskog fronta. Napravljen u obliku krune, odaje počast članovima kraljevske loze. Centralni deo krune okrenut je naopačke, kako bi odao tu tužnu notu završetka vladavine jedne kraljevske porodice. Ukoliko se nalazite ispod samo svećnjaka, nalazite se u sredini prostorije. Sa vaše desne strane je grob u kojem počiva rodonačelnik kraljevske loze Karađorđe, a sa leve, takođe prekriven belim mermerom, počiva ktitor crkve, voždov unuk kralj Petar I Karađorđević. Sa desne strane, iznad sarkofaga gde počiva Karađorđe, predstavljeni su članovi loze Nemanjića, koji u rukama drže svoje zadužbine. Oslikani do najsitnijih detalja, mozaici oduzimaju dah. Daju osećaj kao da sve vreme ovog svega neće biti dovoljno da ih pažljivo osmotrite. U dnu crkve nalazi se kripta u kojoj počiva 28 članova kraljevske porodice. Mauzolej je, prenetim kostima poslednjeg iz loze Karađorđevića, kralja Aleksandra II, i zvanično postao grobnica jedne kraljevske porodice. Nakon obilaska crkve, seli smo na obližnje klupe i posmatrali Petrovu zadužbinu. Ta jedna građevina čuva ostatke jednog vremena, jedne vladavine, ljudi koji su vladali ovom zemljom kojom mi sada koračamo. Prostor iza crkve ostavljen je prirodi koja je učinila svoje i napravila veličanstvene vidikovce koji se spajaju sa topolskim vinogradima. Staze se neizmenično ukrštavaju i vode do kompleksa u kojima se nalaze kraljeve i kraljičine vile. Zdanja su i dalje očuvana, sem jedne ili dve vile. Iako je ulazak u vile zabranjen, čak i spoljašnji izgled može vas vratiti u to doba, da barem na sekund zamislite da ste član kraljevske loze, dok se šetate između betonskih stubova, stazama popločanim vedrim, ali i teškim vremenima jedne kraljevske loze. Vraćajući se ka Crkvi, sa leve strane, nalazi se muzej, odnosno nekadašnja kuća kralja Petra, gde je boravio dok je nadgledao radove. U tri prostorije smešteni su portreti svih članova Karađorđevića. Na izlazu iz kuće, staza vodi ka letnjikovcu gde je kralj Petar provodio vreme sa svojom porodicom.

Šumadijski istorijski dragulj

Kada sagledate malo širu sliku, nije ni čudo što je izabrao baš to mesto. Izdignuto, smešteno na samim topolskim vinogradima, okruženo šumom, milovano od strane toplog letnjeg povetarca, pruža onaj filmski osećaj lepote i bezbrižnosti. Izabravši Oplenac kao svoju konačnu destinaciju, dali su simbolički pečat ovom mestu, učinivši ga istorijski besmrtnim. Moramo odati počast mestu, gde se rodio začetnik jedne dinastije, a naslednici iste ga izabrali za svoje konačno odredište. Za sve one koji se pitaju zašto baš Oplenac, samo ime brda potiče od oplena, kola za vuču volova koja su se pravila od hrasta i cera koji dominiraju ovim šumskim predelima. Velika je to lepota, kada ne može da stane ni u jednu reč bilo kojeg svetskog rečnika.

Autor: Jovana Golubović